Doç.Dr. Serap GÖNCÜ

Bugün tüketici ve tüketiciye hizmet sunarak, ham maddeyi mamul maddeye dönüştüren fabrikalar, daha kaliteli ürün talep etmektedir. Özellikle, insan beslenmesinde ve pazarda ki ürün yelpazesinin genişliği dikkate alınırsa süt, ayrı bir önem arz etmektedir. Son yıllarda gelişmiş ülkelerde sütte kalite tayininde kullanılan kriterlere Somatik Hücre Sayısı (SHS) da eklenmiş olup, süt bu kritere göre sınıflandırılıp, değerlendirilir olmuştur (Munro ve ark. 1984; Harding, 1994; Harmon, 1994).  Süt SHS’ı bugün tüketiciye kaliteli ürün sunmak isteyen süt işleme sanayii için olduğu kadar üretici kesim için de çok büyük bir önem arz etmektedir. Çünkü bir süt sığırı yetiştiricisi, günlük yaptığı uygulamalarla süt SHS içeriği ve dolayısıyla ineğin meme sağlığı ve sonuçta da ürettiği toplam süt miktarı ve kalitesi üzerinde etkili olabilmektedir (Lyons ve ark. 1991; Roggers ve ark. 1991; Harding, 1994; Harmon, 1994)

 Somatik hücre sayısı, üretilen sütün kalitesi ve meme sağlığının (özellikle mastitis) bir göstergesidir (Harmon, 1994; Nickerson, 1992).  Somatik hücre, normal sütte düşük sayıda bulunan vücut hücreleri olarak tanımlanmaktadır (Nonnecke ve Harp,1989; Batu, 1978;Harmon, 1994). Sütte SHS’nın, olması gerekenden, daha yüksek düzeyde olması ise meme bezlerinde gelişen bir enfeksiyona işaret etmektedir (McDermott ve ark. 1982; Jones ve ark. 1984; Harmon, 1994).

Elektronik somatik hücre sayım teknolojisindeki gelişmeler sayesinde artık, süt toplama esnasında alınan örneklerin çok kısa sürede sayım  yapılarak, meme sağlığının gözlem altında tutulması için gerekli idari uygulamalrın yürülüğe konma olanağı ortaya çıkmıştır (Aydın ve İşcan, 1994; Harding, 1994;Harmon, 1994). Bu şekilde bir süt örneğinin SHS, 30-45 sn gibi kısa bir sürede belirlenebilmektedir (Aydın ve İşcan, 1994). Her süt  kontrol gününde istenildiği şekilde meme lobu, inek karma sütü veya sürünün toplam sütü üzerinden SHS belirlenebilmekte ve bu verilerden yararlanılarak, sürü meme sağlığı ile üretilen sütün kalite tespiti yapılabilmektedir (Harmon, 1994).

Bazı araştırıcılar sütün SHS içeriği ile süt verimi arasında ilişkileri inceleyerek iki özellik arasında negatif bir ilişkinin varlığını ortaya koymuşlar ve süt verim kayıplarını tahmin için çeşitli metotlar geliştirilmiştir (Raubertas ve Shook,1982; Shutz ve ark. 1990; Jones ve ark. 1984; Emanuelson ve ark. 1988; Kenedy ve ark. 1982; Banos ve ark. 1990; Coffey ve ark. 1986; Fırat ve Akar, 1995). SHS’da 200.000 Hücre/ml üzerine her 100.000 Hücre/ml’lik artış, süt veriminde %2.5’luk azalmayla sonuçlanmaktadır (Keown,1987).

Üç entansif süt sığırcılığı işletmesi süt örnekleri, Somatik Hücre Sayısı (SHS) bakımından incelendiği bir çalışmada meme lobları genel ortalama SHS’ı 1,287,680 ±88,850 (36,820 -10,479,890) SHS/ml olarak belirlenmiştir. Birinci ve ikinci laktasyon sırası gruplarına göre, ortalama SHS sırasıyla 856,830±96,140 ve 2,295,150±25,846 SHS/ml olarak bildirilmektedir. Mevsim SHS üzerinde etkili olup ve en yüksek SHS değerlerinin Temmuz ve Ekim aylarında olduğu belirlenmiştir (Göncü, 2000).

Bir diğer çalışmada ise, Mayıs ayı kontrolleri ortalama süt Somatik Hücre Sayısı 679.000±148.000 olarak tespit edilmiş ancak alt ve üst sınırlar 6.000 ile  22.385.000 hücre/ml arasında olduu belirlenmiştir (Göncü ve Özkütük, 1999). Bu değerin, hayvancılığı gelişmiş ülkelerde normal kabul edilen 400.000 hücre/ml düzeyine çekilmesi, ahır ve çevre temizliği ile sağım uygulamalarına daha fazla dikkat edilmesi ile mümkündür. Ancak daha ilkel koşullarda üretim yapan işletmelerde bu değerin daha yüksek olma ihtimali de göz ardı edilemez.

Süt SHS uygulamsının üretim aşamasında kontrol metodu olarak yer alması ile, süt somatik Hücre Sayısının daha aşağı değerlere çekilmesi, mastitis nedeniyle meydana gelen süt kayıplarını önleyeceği ve işletme veteriner ve ilaç masraflarını azaltacağı için üreticiye maddi avantaj sağlayacaktır. Tükteici ise sağlıklı ve kaliteli süt üretilmiş olduğu için her kesimin tercihleri karşılanmış olacaktır.

 Sonuç olarak ise SHS nın bu sektörde yerini alması hem üretici hemde tüketici avantaj sağlarken  sağlıklı kaliteli materyal temin edecek olan işleme sanayiinede önemli avantaj sağlayacaktır. Ancak bu uygulamaın istenen düzeyde sonuç vermesi  düzenli ve sürekli olarak yapılacak kontrollerde elde edilecek veirlerin sürü idaresinde kullanımı ile mümkündür.

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz