Home Bilgi Notları Laktasyonun Başındaki Süt İneklerinin Beslenmesi

Laktasyonun Başındaki Süt İneklerinin Beslenmesi

0
176

Prof.Dr.Murat Görgülü

Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü, Adana, 18.03.2011

Laktasyonun başındaki süt ineklerinin beslenmesindeki temel amaç süt ineğinin besin madde gereksinmelerini dengeli bir şekilde karşılarken canlı ağırlık kaybı ve sindirim bozukluklarını en aza indirerek hayvanın sağlığını korumak, süt verimi düşüşlerinin önüne geçmek, doğum sonrası metabolik problemleri önlemek ve doğum sonrası 8–10 haftalık dönemde pozitif enerji dengesi oluşturmak ve yılda bir buzağı alacak üreme performansı sağlamaktır. Bu şekilde yapılan faaliyetin daha karlı olması sağlanabilir.  

 LAKTASYON BAŞININ GENEL ÖZELLİKLERİ

  • Lakton başında süt verimi aratarak ilk 10 haftada en yüksek değerine ulaşır.
  • Laktasyon başında verimi yüksek olan ineklerin besin madde gereksiniminin tüketebildiği yem ile karşılanması genelde mümkün değildir. Bu durum negatif enerji dengesine neden olur ve hayvanlar ağırlık kaybederler.
  • Laktasyon başındaki inekler çok dengeli yemlerle yemlenseler bile canlı ağılık kaybı söz konusu olmaktadır. Zira hayvanların süt verimi yaklaşık 10 haftada en yüksek değerine ulaşırken yem tüketimi 12-14 hafta sonra en yüksek değere ulaşmaktadır. İlk 10 hafatlık yem tüketimi gereksinmelerin karşılanmasından uzak olabilmektedir.
  • Yüksek vermli hayvanlar 1-1.5 kondisyon puanı kaybedebilirler. 1 kondisyon puanı yaklaşık 55 kg canlı ağırlığa eşdeğerdir.  Yani yüksek verimli inekler 50-80 kg ağırlık kaybedebilirler.
  • Laktasyon başındaki ineklerde vücut kondisyon skorunun en az 3 olması istenir. Ancak daha öncede ifade edildiği gibi yüksek verimli inkeler ciddi kondisyon kaybedebilir ve istenen kondisyon 2.25-2.50 değerlerine gerileyebilir (Çizelge 1, Resim 1).

Çizelge 1. Laktasyon dönemlerine göre ideal vücut kondüsyon skor değerleri

DönemlerÖnerilen vücut kondisyonları
 Doğum3.50-3.75
Laktasyon Başı2.50-3.25
 Laktasyon ortası2.75-3.25
 Laktasyon sonu3.0-3.50
Kuru Dönem3.50-3.75

Laktasyonun başındaki süt ineklerinin aşırı kondüsyon kaybı süt verimi yanında ve döl tutma oranlarında da düşmeye neden olabilmektedir.  Esasında sağlıklı ineklerde doğum sonrası ilk kızgınlık 15–25 gün içersinde gerçekleşir. Ancak laktasyon başındaki süt ineklerinde bu olumsuz dengelerin şiddetine göre  ilk kızgınlık ve ovulasyon tarihini 1–2 ay geciktebilmektedir. Bu da buzağılama aralığında ve sürünün sağılan ortalama gün sayısında artışa neden olarak sürünün genel süt verimini de düşürmektedir.

 Laktasyonun başındaki süt ineklerindeki yetersiz yem tüketiminin yol açabileceği başlıca rahatsızlıklar;

  • Bağışıklık sistemindeki zayıflama ile mastitis ve uterus yangısı riski artar.
  • Vücut yağının metabolizmada kullanımı sonucu ketosiz ve karaciğer yağlanma riski artar ve karaciğer fonksiyonlarını yitirebilir.
  • Az yem tüketimi sonucu tam dolmayan işkembe şırdan kaymasına sebep olabilir.
  • Kızgınlık, ovulasyon ve embriyonun uterusa tutunmasında sorunların atması ile döl tutma oranlarında düşüş görülebilir
  • Yetersiz yem tüketimi, yetersiz mineral alımı ve süt humması riskinde artışa da neden olabilmektedir.

 Laktasyonun başındaki ineklerde yem tüketimi arttırma yolları

  • Stres şartlarının ortadan kalkması için önlemler alınmalıdır.
  • Doğumun oluşturduğu stres ortadan kalkınca, kesif yem miktarı günde 0.5-1.0 kg olarak yavaş yavaş arttırılarak kesif: kaba yem oranı 60/40 düzeyine kadar çıkarılabilir. 
  • Kesif kaba yem ayrı veriliyorsa günde yapılan yemleme (öğün) sayısı artırılmalıdır. Öğünde verilen kesif yem miktarı 2-3 kg ın üzerine çıkarılmamalıdır.
  • Yüksek verimli süt inekleri için tam yemleme (kaba kesif yem karışım halinde serbest verilmesi, TMR) uygulanmalıdır.
  • Yemlemede kullanılacak kaba ve kesif yemler iyi kaliteli, taze ve  temiz olmalı ve yemlikler boş bırakılmamalıdır. Hayvanlar en az günde 21saat yeme ulaşabilmelidir.
  • Yüksek verimli hayvanlarda yüksek düzeyde kesif yem kullanımı zorunluluğu asidozis riskini artırabilir. Bu nedenle rasyonda tampon madde kullanımı veya rasyonda kullanılan kaba yemin en az %20’sinin partikül büyüklüğünün 5 cm den fazla olmasına dikkat edilmelidir.
  • Yem tüketimi teşvik etmek için geceleri de yemlik alanı aydınlatılmalıdır.
  • Toplam rasyonda %0.5 veya kesif yem karmasında %1 tuz kullanılmalı ve ayrıca rasyon vitamin A, D ve E bakımından desteklenmelidir.
  • Bu dönemde iştah arttırıcı yem katkıları kullanımı faydalı sonuç verebilir.

 Laktasyonun başlangıcında süt inekleri besleme ilkeleri

  • İnek yeterince kuru madde tüketebildiği dönemden sonra hayvanın herhangi bir metabolik rahatsızlığa maruz kalmaması için kesif yem tüketiminin canlı ağırlığın %2.5’ini aşmamasına ve kalan %1-2’nin kaba yemle sağlanmış olmasına dikkat edilmelidir.
  • Bu inekler için hazırlanacak rasyon  %18-22 ham selüloz, %17-18 ADF, veya enaz %28-32 NDF içerecek şekilde düzenlenmelidir.
  • Rasyonda kesif yem oranı yüksek karma yem tahıl ağırlıklı ise tampon madde kullanımı düşünülmelidir. Kaba yemin enaz %20’sinin kaba partiküllü (4-5 cm) olması sağlanmalıdır.
  • Kaba partiküllü kaba yem uygulamasının en pratik yolu, TMR’a ilaveten günde sap şeklinde 2-3 kg kuru ot verilmesidir.
  • Tampon maddelerden soda ve MgO rumen asitliğinin normal sınırlar içerisinde tutulmasına, asidozis ve sindirim bozukluğu riskinin azaltılmasına katkıda bulunarak iştahı arttırır.
  • Rasyon enerjisini yükseltmek için yağ kullanılmak isteniyorsa toplam rasyonda en fazla %5 yağ kullanılmalı bu da tercihen korunmuşyağlardan sağlanmalıdır. Yağ kullanıldığında rasyonda baypass protein, Ca, Mg oranı yükseltilmelidir.
  • Toplam rasyonda kuru maddede en az 2600–2700 Kcal ME, %18-21 HP bulundurulmalı ve proteinin %30-40 oranında rumende yıkıma dirençli olmalıdır.
  • Kesif yem otomatik yemleyicilerle veriliyorsa porsiyonlar öğünde 2–3 kg’dan fazla olmamalıdır.
  • Yem tüketim kapasitesini sınırlayabilen silaj ve yeşil otların kullanımı hayvanın canlı ağırlığının %3.5–4 oranında kuru madde tüketmeleri garanti altına alacak şekilde düzenlenmelidir. Eğer suca zengin yemler kullanılıyor ise rasyonda nem oranı %45’in üzeine çıkarılmamalıdır.
  • Hayvanlarda verimin yüksek olduğu dönemlerde ani rasyon değişimlerinden sakınılmalıdır. Laktasyon ilerledikçe rasyon kalitesi hızlı değiştitrlmemelidir. Hızlı değişim süt veriminin hızlı düşüşüne neden olur.
  • Laktasyonun 10-20. haftalarında hayvan gebedir, besin madde alımı gereksinmenin üzerine çıkmaya ve süt verimi düşmeye başlamıştır. Bu dönemde gereksinme düştüğü için rasyonda kaba yem oranı arttırılabilir.
  • Laktasyon başındaki süt ineklerinde ve yüksek verimli ineklerde kaliteli kaba yem kullanımı hem süt verimin yüksek olmasına, hem de üreme problemlerinin daha az olmasına katkıda bulunur. Ayrıca kesif yeme olan ihtiyacı da azaltır.

NO COMMENTS

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here